Czas Present Simple - czas teraźniejszy prosty

Czas Present Simple, czyli czas teraźniejszy prosty, jest jednym z pierwszych czasów, jakie poznajemy, ucząc się angielskiego. Jest on często stosowany i w dodatku, jak sama nazwa może sugerować, jest on… prosty do opanowania. 

Sprawdź dlaczego warto nauczyć się i używać czasu Present Simple!

Kiedy się więc go używa? Ciągle. Gdy mówimy o rzeczach, które robimy stale, o naszych zwyczajach, o tym co nas otacza, o tym co robimy, codziennie, często lub prawie nigdy. A jak wygląda? To zależy od czasownika. Zacznijmy więc od najbardziej podstawowego czasownika w prawie każdym języku, który też ma najczęściej najbardziej skomplikowaną odmianę, czyli od „być” – po angielsku czasownik ‘to be’.

Present Simple – budowa

Present Simple jest jednym z podstawowych czasów w języku angielskim. Oznacza on czynności lub stany, które są rutynowe, prawdziwe ogólnie lub mają charakter powtarzający się. Budowa Present Simple jest zwykle prosta i różni się w zależności od rodzaju podmiotu (osoby lub rzeczy) oraz odmienianego czasownika.

Ogólna budowa Present Simple wygląda następująco:

1. Pozytywne zdanie: Podmiot + czasownik w bazowej formie (bezokolicznik) + ewentualne dodatki lub okoliczniki

   • She plays tennis every weekend. (Ona gra w tenisa każdy weekend.)
   • They live in New York. (Oni mieszkają w Nowym Jorku.)
   • The sun rises in the east. (Słońce wschodzi na wschodzie.)

2. Zaprzeczenie: Podmiot + don't/doesn't + czasownik w bazowej formie (bezokolicznik) + ewentualne dodatki lub okoliczniki

   • He doesn't like spicy food. (On nie lubi pikantnego jedzenia.)
   • We don't watch TV in the morning. (Nie oglądamy telewizji rano.)

3. Pytanie: Do/Does + podmiot + czasownik w bazowej formie (bezokolicznik) + ewentualne dodatki lub okoliczniki + znak zapytania na końcu zdania

   • Do you speak English? (Czy mówisz po angielsku?)
   • Does she play the guitar? (Czy ona gra na gitarze?)

Warto zauważyć kilka ważnych szczegółów:

W trzeciej osobie liczby pojedynczej (he, she, it) dodaje się końcówkę "-s" lub "-es" do czasownika głównego, z wyjątkiem czasowników modalnych i czasownika "to be".

• He plays the piano. (On gra na pianinie.)
• She watches movies. (Ona ogląda filmy.)
• It rains a lot in this area. (Tu często pada.)

  W pytaniach i zaprzeczeniach używa się odpowiednich form czasownika "do" (do/does) jako operatora, natomiast czasownik główny pozostaje w bazowej formie (bezokoliczniku).

  • Do they like chocolate? (Czy oni lubią czekoladę?)
  • Doesn't he play the piano? (Czy on nie gra na pianinie?)

Pamiętaj, że czas Present Simple ma swoje specyficzne zastosowania i nie jest używany do opisywania działań lub wydarzeń, które mają miejsce w chwili obecnej (wtedy stosuje się Present Continuous) ani do opisywania przeszłych wydarzeń (wtedy stosuje się Past Simple lub inną odpowiednią formę czasu przeszłego).

Present Simple - Czasownik ‘to be’ 

Czasownik ten w zasadzie występuje tylko w czasach prostych (jest kilka wyjątków, ale o tym później) i dla każdej osoby ma inną formę.

Zobaczmy więc, jak mogą wyglądać zdania z tym czasownikiem w czasie teraźniejszym prostym, czyli w czasie Present Simple. 

• I am a doctor. - Jestem lekarzem. 
• You are very young. - Jesteś bardzo młody/młoda. Jesteście bardzo młodzi/młode.
• The weather is nice today. - Pogoda jest dziś ładna. 
• We are from Warsaw. - Jesteśmy z Warszawy. 

Warto dodać w tym miejscu, że ‘you are’, jak widać w tłumaczeniu powyższego przykładu może oznaczać zarówno drugą osobę liczby pojedynczej, jak i mnogiej. 

Jak widać z powyższych przykładów, konstrukcja takich zdań jest dość prosta i typowa dla angielszczyzny.

Dodatkowo czasownik to be, można w języku angielskim często skrócić, szczególnie w języku potocznym. Dla zaznaczenia tego, że używamy skróconej formy (a nie połykamy litery), używa się apostrofu w miejsce brakujących liter. Nie używa się też spacji w takich wypadkach między słowami z apostrofem. 

• I’m a doctor.
• You’re very young. 
• The weather’s nice today.
• We’re from Warsaw. 

W przypadku czasownika ‘to be’ tworzenie pytań jest bardzo proste. Używamy do tego osławionej inwersji. Co to takiego? Ogólne mówiąc, jest to zmiana kolejności słów w zdaniu. W przypadku takich pytań w czasie Present Simple zamieniamy miejscami podmiot z orzeczeniem, czyli czasownikiem ‘to be’.

• Am I a doctor? Czy jestem lekarzem?
• Are you young? Czy jesteś bardzo młody/młoda? Czy jesteście bardzo młodzi/młode? 
• Is the weather nice today? Czy pogoda jest ładna dzisiaj? 
• Are we from Warsaw? Czy jesteśmy z Warszawy?

Kłopotów też nie sprawi zaprzeczenie zdań w czasie present simple z czasownikiem ‘to be’. Znów mamy dwie opcje, czyli zaprzeczenie skrócone i jego pełną formę. Ta ostania tworzona jest przy pomocy przeczenia ‘not’, które występować będzie zaraz po czasowniku ‘to be’. 

• I am not a doctor. Nie jestem lekarzem. 
• You are not very young. Nie jesteś bardzo młody/młoda. Nie jesteście bardzo młodzi/młode.
• The weather is not nice today. Pogoda nie jest dziś ładna. 
• We are not from Warsaw. Nie jesteśmy z Warszawy. 

Formy skrócone w czasie present simple wyglądają bardzo podobnie, mają dwa warianty. Częściej używa się formy, w której ‘not’ jest skrócone i doklejone do czasownika ‘to be’. Jest jeden wyjątek, a mianowicie w pierwszej osobie liczby pojedynczej nie możemy skrócić ‘not’, skracamy więc czasownik ‘to be’:

• I’m not a doctor. Nie jestem lekarzem. 
• You aren’t very young. Nie jesteś młody/młoda. Nie jesteście młodzi/młode.
• The weather isn’t nice today. Pogoda nie jest dziś ładna. 
• We aren’t from Warsaw. Nie jesteśmy z Warszawy. 

Druga opcja to skrócenie czasownika ‘to be’. 

• I’m not a doctor. Nie jestem lekarzem. 
• You’re not very young. Nie jesteś bardzo młody/młoda. Nie jesteście bardzo młodzi/młode.
• The weather’s not nice today. Pogoda nie jest dziś ładna. 
• We’re not from Warsaw. Nie jesteśmy z Warszawy. 

A jak sprawa ma się z innymi czasownikami? Tu sytuacja nieco się komplikuje, ale bez obaw. Wszystko wytłumaczymy. 

Pozostałe czasowniki w czasie Present Simple

Po pierwsze dla prawie wszystkich osób w czasie present simple używa się tzw. pierwszej formy czasownika, czyli formy słownikowej – czasownika bez dodatków. Wyjątek stanowi trzecia osoba liczby pojedynczej, gdzie wyjątkowo musimy dostawić końcówkę ‘-s’.

Czasami zamiast końcówki ‘-s’ należy dodać końcówkę ‘-es’. Dzieje się tak, jeżeli czasownik kończy się na s, -z, -x, -sh, -ch lub pojedyncze -o, np.:

• kiss (całować) 　→　kisses
• quiz (przepytywać) 　→　quizes
• box (boksować, pakować w pudełko) 　→　boxes
• wish (życzyć) 　→　wishes
• attach (załączać, doklejać) 　→　attaches
• do (robić) 　→　does

W przypadku czasowników kończących się na ‘-y’ poprzedzone spółgłoską również dodajemy ‘-es’ ale również zamieniamy ‘y’ na ‘i’.

• fly (latać) 　→　flies
• rely (polegać) 　→　relies
• worry (martwić) 　→　worries
• Jeżeli przed ‘-y’ jest spółgłoska dodajemy zwykłą końcówkę ‘-s’:
• obey (być posłusznym) 　→　obeys
• say (powiedzieć) 　→　says
• play (grać, bawić się) 　→　plays
• pay (płacić) 　→　pays
• buy (kupować) 　→　buys
• stay (zostać) 　→　stays

Szczególną formę przyjmuje w trzeciej osobie liczby pojedynczej w czasie present simple również czasownik ‘have’:

• have (mieć, posiadać) 　→　has

Present simple - tworzenie pytań i przeczeń

Do tworzenia pytań i przeczeń w czasie present simple (z wyjątkiem ‘to be’ i kilku innych czasowników) konieczne jest użycie tzw. operatora, czyli auxiliary verb. W czasie present simple w takiej funkcji występuje czasownik ‘do’ w czasie teraźniejszym – ‘do’ i ‘does’. Jako operator czasownik to nie ma znaczenia „robić” i nie tłumaczy się go.

Tworzenie pytań w czasie Present Simple

Zacznijmy od pytań. W przeciwieństwie do czasownika ‘to be’ w przypadku przeważającej większości czasowników nie używa się inwersji (zmiany kolejności wyrazów), tylko dodaje się wspomniany operator. 

• Zdanie twierdzące: You make very good pizza. (Robisz dobrą pizzę.)
• Zdanie pytające zamknięte (z odpowiedzą tak lub nie): Do you make a very good pizza? (Czy robisz dobrą pizzę?) 
• Zdanie pytające otwarte (z inną odpowiedzią niż tak lub nie): How do you make a very good pizza? (Jak robisz dobrą pizzę?)
• Trzeba też pamiętać, że w trzeciej osobie liczby pojedynczej używany jest operator w formie ‘does’, co oznacza, że czasownik ze zdania nie będzie miał formy -s. 
• Zdanie twierdzące: He makes very good pizza. (On robi dobrą pizzę)
• Zdanie pytające zamknięte (z odpowiedzą tak lub nie): Does he make a very good pizza? (Czy on robi bardzo dobrą pizzę?)
• Zdanie pytające otwarte (z inną odpowiedzią niż tak lub nie): How does he make a very good pizza? (Jak on robi bardzo dobrą pizzę?)

Przeczenia w Present Simple

Przeczenia tworzy się za pomocą ‘do’ lub ‘does’ i ‘not’, w formie skróconej ‘don’t’ i ‘doesn’t’. 

Zdanie twierdzące:

• You make very good pizza. (Robisz dobrą pizzę.)
• He makes very good pizza. (On robi dobrą pizzę)

Zdanie przeczące:

• You don’t make a very good pizza. You do not make a good pizza. (Nie robisz bardzo dobrej pizzy.) 
• He doesn’t make a very good pizza. He doesnot make a very good pizza. (On nie robi bardzo dobrej pizzy.)

Zastosowanie czasu present simple

Czasu present simple używamy do mówienia o naszych zwyczajach, nawykach, czynnościach powtarzalnych. 

• I leave my house at 7 am every week day. W dni powszednie wychodzę z domu o 7 rano. 
• I never work on Sundays. Nigdy nie pracuję w niedziele. 
• She usually goes to the cinema on weekends. Ona zazwyczaj chodzi do kina w weekendy. 
• They rarely do overtime. Rzadko robią nadgodziny.

Często używa się wtedy wyrażeń służących do opisywania częstotliwości, np.:

• always (zawsze),
• usually (zazwyczaj),
• often (często),
• sometimes (czasami),
• rarely (rzadko),
• never (nigdy),
• every day (codziennie) ,
• every Monday (w każdy poniedziałek), itd

Present simple również używamy, gdy mówimy o naszych uczuciach, stanach, cechach lub długotrwałych sytuacjach, które wciąż trwają. 

• I work as a nurse. (Pracuję jako pielęgniarka/pielęgniarz) – to mój zawód i jest to długotrwała sytuacja, 
• I love you. (Kocham cię/was.) – moje uczucia, 
• She is asleep. (Ona śpi.) – stan, w którym się znajduje, 
• The soup smells nice. (Zupa ładnie pachnie) – cecha tej zupy
• Olympus Mons is the tallest mountain in the Solar System. (Olympus Mons jest najwyższą górą w Układzie Słonecznym.) – cecha wulkanu Olympus Mons

Gdy mówimy o zjawiskach ogólnie uznawanych za prawdziwe, o prawach natury, itd. używając Present Simple

• Water boils in 100°C. (Woda wrze w 100°C.) 
• Earth goes around the Sun. (Ziemia krąży wokół Słońca.) 

Inne czasowniki, które zachowują się podobnie do ‘to be’.

Jest jeszcze kilka czasowników, które w czasie teraźniejszym zachowują się nieco podobnie do ‘to be’, tzn. tworzą pytania poprzez inwersję, nie potrzebują operatora do tworzenia zdań przeczących i pytających, ‘not’ można dołączyć bezpośrednio do czasownika. W dodatku nie w trzeciej osobie liczby pojedynczej nie mają końcówki ‘-s’. Do takich czasowników należą, np. ‘can’, ‘must’, ‘could’, ‘may’, ‘might’, ‘should’, itd. 

• She can drive very well. 
• Can she drive very well? 
• She can’t drive very well.

Na dziś to wszystko o czasie Present Simple, jednak na tym nie koniec, teraz czas, abyś przetestował i uporządkował swoją wiedzę z naszymi ćwiczeniami z czasu Present Simple.

<< Czasy teraźniejsze