Dlaczego warto poznać symbole fonetyczne?
International Phonetic Alphabet (IPA), czyli Międzynarodowy Alfabet Fonetyczny, został opracowany przez Międzynarodowe Towarzystwo Fonetyczne pod koniec XIX wieku po to, aby ułatwić uczącym się języków obcych poznawanie poprawnej wymowy pojedynczych dźwięków oraz pełnych słów w innych systemach językowych. Trzeba przyznać, że z powodzeniem spełnia to zadanie od ponad stu lat!
Znajomość pisma fonetycznego to bardzo przydatna umiejętność, szczególnie w przypadku języka angielskiego, w którym poszczególne litery i całe wyrazy czyta się zupełnie inaczej niż w języku polskim. Często możesz odsłuchać ich prawidłowego brzmienia w słowniku internetowym, co jednak zrobić, kiedy nie masz dostępu do sieci ani osoby dobrze znającej angielski w pobliżu? W sukurs przyjdzie Ci tradycyjny słowniki książkowy z zapisem fonetycznym.
Angielski alfabet fonetyczny jest całkiem prosty do opanowania - większość symboli przypomina alfabet łaciński. Te, które wyglądają egzotycznie, np. ŋ, θ czy ð, są niezbędne do wyrażenia poprawnego brzmienia i wbrew pozorom - znacznie ułatwiają naukę. Nie wierzysz? Oto dowód:
Popularną praktyką wśród osób uczących się angielskiego jest notowanie, jak wymówić nowe słówko za pomocą polskich znaków, np. home jako /hołm/, albo tree jako /tri/. Niestety, taki system ma dwie poważne wady. Po pierwsze, postępując tak, pozbawiasz się szansy na opanowanie poprawnej wymowy, ponieważ angielskie dźwięki różnią się od polskich i odczytywanie ich “po polsku” tylko utrwali błędy w wymowie. Po drugie, nie wszystkie angielske dźwięki są możliwe do zapisania w ten sposób, ponieważ w naszym języku po prostu ich nie używamy. Za przykład niech posłuży jedno z najczęściej występujących angielskich słówek - that. W prawidłowy sposób wymawiamy go następująco: /ðæt/. Jeśli zapiszesz to sobie jako /wet/, słówko zacznie brzmieć jak vet czyli “weterynarz”, a /det/ upodobni do debt, czyli “dług”.
Odrobina wysiłku włożona w naukę alfabetu fonetycznego umożliwi Ci pozbycie się polskiego akcentu, dzięki czemu Twój angielski nie tylko będzie brzmiał lepiej, ale łatwiej zrozumiesz, co mówią native speakerzy i sam zostaniesz przez nich zrozumiany. Nabierzesz większej pewności siebie i swobody w mówieniu, unikniesz też potencjalnych nieporozumień, a jeśli czeka Cię ustny egzamin z angielskiego, zrobisz lepsze wrażenie na egzaminatorach.
Angielski alfabet fonetyczny
Gdzie nauczyć się odczytywania angielskiego zapisu fonetycznego? Każdy dobry kurs językowy obejmuje zapoznanie Słuchaczy z tymi pomocnymi symbolami. Jeśli nie miałeś jeszcze okazji ich poznać, poniżej znajdziesz ich omówienie oraz przykłady użycia.
Angielska transkrypcja fonetyczna - jak czytać krzaczki?
Angielskie symbole fonetyczne możemy podzielić na cztery kategorie: krótkie samogłoski, długie samogłoski, spółgłoski i dyftongi. Uwaga! omówione poniżej symbole dotyczą brytyjskiej odmiany języka angielskiego!
Krótkie samogłoski
- ʌ - dźwięk podobny do polskiego a, np. cup /kʌp/ - filiżanka
- æ - dźwięk pomiędzy a i e, cat /kæt/ -kot
- e - dźwięk podobny do krótkiego polskiego e, np. pet /pet/ - zwierzątko domowe
- ɪ - krótkie i, w kierunku y, np. tip /tɪp/ - napiwek
- i - podobne do polskiego i, np. pretty /’prɪti/ - ładny
- ʊ - krótkie u, np. put /pʊt/ - położyć
- ə - dźwięk ten nosi nazwę schwa i nigdy nie jest akcentowany; brzmi jak bardzo krótko wymawiane e, np. annoy /ə'nɔɪ’/ - denerwować
- ɒ - krótkie o, np. hot /hɒt/ - gorący
Długie samogłoski
- ɑː - długie a, np. car /kɑːr/ - samochód
- ɜː - długie schwa, np. bird /bɜːd/ - ptak
- iː - długie i, np. knee /niː/ - kolano
- ɔː - długie o, np. tall /tɔːl/ - wysoki
- uː - długie u, np. food /fuːd/ - jedzenie
Spółgłoski
- b - b, np. but /bʌt/ - ale
- d - d, np. door /dɔː/ - drzwi
- f - f, np. fish /fɪʃ/ - ryba
- g - g, np. give /gɪv/- dawać
- h - h, np. hey /heɪ/ - hej
- j - j, np. yacht /jɒt/ - jacht
- k - k, np. kill /kɪl/ - zabić
- l - l, np. love /lʌv/ - kochać
- m - m, np. milk /mɪlk/ - mleko
- n - n, np. new /njuː/ - nowy
- p - p, np. pen /pen/ - pióro, długopis
- r - r, np. red /red/ - czerwony
Uwaga! angielskie /r/ różni się od polskiego. Przy jego wymawianiu należy cofnąć nieco język i unikać wibrowania nim na podniebieniu. Przednia część języka nie powinna w ogóle dotykać podniebienia, a jedynie jego środek.
- s - s, np. star /stɑː/ - gwiazda
- t - t, np. take /teɪk/ - brać
- v - v, np. vet /vet/ - weterynarz
- w - ł, np. window /ˈwɪndəʊ/ - okno
- z - z, np. lazy /ˈleɪzi/ - leniwy
- ŋ - nosowe n, np. bank /bæŋk/ - bank
- ʃ - sz, np. shake /ʃeɪk/ - potrząsać
Uwaga! angielskie /ʃ/ brzmi bardziej miękko niż polskie. Dla Brytyjczyka różnica pomiędzy “kasza” a “Kasia” jest bardzo trudna do wychwycenia w brzmieniu, ponieważ brytyjski dźwięk to coś pomiędzy “sz” a “ś”.
- ʧ - cz, np. chip /ʧɪp/ - czip
W tym przypadku jest podobnie - angielski dźwięk jest zmiękczony.
- θ - ten dźwięk nie ma polskiego odpowiednika, powstaje, kiedy dotkniesz językiem górnych zębów i powiesz “s”, np. think /θɪŋk/ - myśleć
- ð - ten dźwięk powstanie, kiedy dotkniesz językiem górnych zębów i powiesz “z”, np. that /ðæt/ - tamten, że
- ʒ - zmiękczone “ż”, np. measure /ˈmɛʒə/ - mierzyć, miara
- ʤ - zmiękczone “dż”, np. large /lɑːʤ/ - duży
Dyftongi
Dyftongi, zwane też dwugłoskami, to długie, pojedyncze samogłoski, których artykulacja zmienia się w taki sposób, że brzmią one jak dwa oddzielne dźwięki. W angielskim wyróżnić można aż osiem dyftongów:
- eɪ - np. day /deɪ/ - dzień
- ɔɪ - np. boy /ˈbɔɪ/ - chłopiec
- əʊ - np. no /nəʊ/ - nie
- aɪ - np. hi /haɪ/ - cześć
- aʊ - np. cow /kaʊ/ - krowa
- ɪə - np. dear /dɪə/ - drogi, bliski
- ʊə - np. tour /tʊə/ - droga, trasa
- eə - np. pear /peə/ - gruszka
Potrzebujesz lepiej znać angielski?
Chcesz się uczyć bez ograniczeń?
Na co należy zwrócić szczególną uwagę podczas czytania symboli fonetycznych?
Jesteś już przekonany, że znajomość alfabetu fonetycznego znacznie ułatwi Ci poznawanie angielskiego? Świetnie! Mamy dla Ciebie kilka rad, na co zwracać szczególną uwagę przy ich odczytywaniu.
Wersja brytyjska czy amerykańska?
W większości słowników znajdziesz zapis fonetyczny brytyjskiej wersji języka angielskiego. Obszerniejsze wydania oferują często dwa wariaty - brytyjski i amerykański. Odczytując wymowę, upewnij się, że sprawdzasz tę, której się uczysz!
Gdzie pada akcent?
Prawidłowa wymowa poszczególnych słów to nie tylko głoski, ale także odpowiednio umieszczony akcent wyrazowy. Jest on wyjątkowo istotny w angielskim, gdzie zaakcentowanie innej sylaby może prowadzić do zmiany znaczenia wyrazu, np. record - jeśli zaakcentujemy pierwszą sylabę, oznacza “nagranie, zapis, wpis”. Akcent padający na drugą sylabę zmienia znaczenie tego słowa na czasownik: “nagrywać, zapisywać”.
W zapisie fonetycznym akcent przybiera formę apostrofu (‘), który umieszczany jest przed sylabą, na który pada akcent główny np. human /'hjuːmən/. W przypadku wyrazów wielosylabowych zaznaczony jest też akcent poboczny. Jest to pionowa kreska przypominająca przecinek, np. declaration /ˌdeklə'reɪʃn/.
Samogłoska długa czy krótka?
W języku polskim wszystkie samogłoski wymawiamy z taką samą długością. W angielskim, jak już na pewno zauważyłeś, samogłoski dzielą się na krótkie i długie. W zapisie fonetycznym te drugie “przedłużone” są przez dwukropek. Odczytując symbole, zwróć na to uwagę, aby właściwie odczytać (lub zapisać) wymowę danego słowa.
Pamiętaj o precyzji
Alfabet fonetyczny pomoże Ci mówić po angielsku swobodnie i poprawnie, ale tylko wtedy, gdy będziesz odczytywał go dokładnie, bez ulegania pokusie spolszczania. Jeśli nie jesteś pewien, czy właściwie wymawiasz dany wyraz, skorzystaj z internetowego słownika wymowy Forvo. Znajdziesz w nim przykłady pojedynczych słów, a nawet całych zdań w różnych językach, czytanych przez native speakerów.
Wymowa w języku angielskim jest bardzo ważna
Możesz zastanawiać się, czy prawidłowa wymowa w języku angielskim jest w istocie taka ważna. Odpowiedź brzmi - tak, umiejętność poprawnego wymawiania słów i całych zdań, odpowiedniego akcentowania i intonowania to bardzo przydatna umiejętność, niezbędna do skutecznej komunikacji. Bez jej opanowania będziesz mógł posługiwać się angielskim jedynie w formie pisemnej, ponieważ nikt nie zrozumie, co mówisz i sam będziesz miał problemy ze zrozumieniem innych. Więcej na temat angielskiej wymowy oraz zasad, które pomogą Ci ją opanować, przeczytasz w naszym artykule “Poprawna wymowa w języku angielskim”.
Jak skutecznie trenować wymowę?
Wiesz już, że zapis fonetyczny pozwoli Ci lepiej opanować angielską wymowę. To jednak nie wszystko, co możesz zrobić, aby brzmieć jak native speaker. Oto kilka dodatkowych podpowiedzi od doświadczonych nauczycieli angielskiego szkoły Speak Up:
- jak najwięcej słuchaj - nauka mówienia zaczyna się od słuchania! Im bardziej intensywny kontakt z autentycznym angielskim sobie zapewnisz, tym szybciej i łatwiej sam zaczniesz poprawnie mówić. Zapomnij o filmach z polskim dubbingiem lub lektorem i oglądaj je w oryginale, słuchaj audiobooków, podcastów i radia w języku angielskim. W ten sposób prawidłowej wymowy nauczysz się niemal mimochodem.
- powtarzaj - oglądając film lub słuchając nagrania po angielsku, pauzuj je i powtarzaj ze słuchu całe zdania, pojedyncze wyrazy, a nawet dźwięki, starając się jak najlepiej imitować oryginał. Uwaga! nie wspieraj się napisami, ponieważ wtedy (często nieświadomie) bardziej skupiamy się na zapisie niż brzmieniu.
- śpiewaj - każdy z nas ma ulubione piosenki w języku angielskim! Połącz przyjemne z pożytecznym i wykorzystaj je do nauki. Po prostu śpiewaj je głośno, próbując jak najwierniej naśladować to, co słyszysz.
- nagrywaj się - niewiele osób lubi brzmienie swojego głosu, kiedy usłyszy go na nagraniu. Warto jednak przełamać niechęć i wykorzystać dyktafon w telefonie. Najbardziej efektywnym ćwiczeniem jest odsłuchanie zdań wypowiadanych przez native speakera, nagranie identycznej wypowiedzi, a następnie odsłuchanie nagrania i porównanie go z oryginałem. Słuchacze szkoły Speak Up mogą korzystać bez ograniczeń z ćwiczeń w multimedialnym Laboratorium Wymowy (Laboratory Speech) i szlifować w ten sposób swój akcent.
- poproś o informację zwrotną swojego nauczyciela - jeśli Twój nauczyciel angielskiego sam tego nie robi, poproś go, aby kładł nacisk na poprawną wymowę i dawał Ci informację zwrotną na temat poczynionych przez Ciebie postępów w tym zakresie.
- zadbaj o pozytywne nastawienie - last but not least, czyli ostatnie lecz nie najmniej ważne, nie nastawiaj się negatywnie! Angielska wymowa wcale nie jest trudna! Podejdź do jej nauki z optymizmem, nie bój się pytać i prosić o pomoc, jeśli będzie to konieczne, a na pewno osiągniesz sukces!
Podsumowanie
Alfabet fonetyczny, mimo że wygląda groźnie, jest tak naprawdę dobrym przyjacielem wszystkich osób uczących się angielskiego. Ponieważ opiera się na alfabecie łacińskim, większość symboli rozpoznasz bez trudu. Warto poświęcić odrobinę czasu i wysiłku na jego opanowanie!
Potrzebujesz lepiej znać angielski?
Chcesz się uczyć bez ograniczeń?
