Siedzisz w biurze i nagle słyszysz głośny śmiech z drugiego pokoju. Ktoś wyraźnie się dobrze bawi. Pytasz kolegi:
Who told the joke? - Kto opowiedział dowcip?
(Pytasz o podmiot, o osobę, która coś zrobiła)
Podchodzi do ciebie kolega i mówi, że to Tomek opowiadał. Zaintrygowany dopytujesz:
What did he say? - Co on powiedział?
(Chcesz dowiedzieć się, co dokładnie zostało powiedziane – czyli pytasz o dopełnienie, o efekt działania, nie o wykonawcę).
Oba pytania zaczynają się od słówka pytającego. Ale różnią się strukturą. W jednym pytaniu mamy operator did, w drugim nie. W jednym pytaniu zmieniamy szyk zdania, w drugim nie. I właśnie te różnice są sednem tematu. W tym artykule dowiesz się:
Przypomnijmy, jakie typy pytań występują w języku angielskim. To pozwoli lepiej zrozumieć, dlaczego pytania o podmiot i o dopełnienie rządzą się swoimi prawami.
W angielskim mamy kilka głównych rodzajów pytań:
Dla wyjaśnienia zagadnienia artykułu najistotniejsze są pytania szczegółowe, w których obowiązują: szyk zdania, obecność operatorów oraz inne reguły gramatyczne.
Czy pytamy o osobę, która wykonała czynność (podmiot - subject)?
Czy pytamy o to, na co czynność była skierowana (dopełnienie - object)?
Podmiot jest nadrzędnym elementem zdania. To osoba, zwierzę, rzecz lub zjawisko, które wykonuje czynność wyrażoną przez czasownik.
W angielskim podmiotem może być:
osoba:
Anna reads a book. Anna czyta książkę.
zaimek osobowy:
He drives fast. On jeździ szybko.
rzecz lub zjawisko:
The storm destroyed the roof. Burza zniszczyła dach.
coś abstrakcyjnego:
Love changes everything. Miłość zmienia wszystko.
W języku angielskim podmiot musi być zawsze obecny i nie możemy go pominąć, jak na przykład w języku polskim (Pada → It’s raining).
Dopełnienie (object) to osoba lub rzecz, na którą oddziaływuje czasownik.
Tom eats an apple. Tomek je jabłko.
Podmiot: Tom; Dopełnienie: an apple
She called her friend. Ona zadzwoniła do swojej przyjaciółki.
Podmiot: She; Dopełnienie: her friend
We built a house. Zbudowaliśmy dom.
Podmiot: We; Dopełnienie: a house
W angielskim dopełnienie często pojawia się zaraz po czasowniku i może być:
Znając różnicę między podmiotem a dopełnieniem, przechodzimy do najważniejszego: jak zadać pytanie o podmiot i o dopełnienie.
Pytania o podmiot to pytania, w których chcemy się dowiedzieć, kto wykonał daną czynność. Pytamy o sprawcę, czyli element zdania, który normalnie byłby jego początkiem.
Najczęściej zaczynają się od who (kto) albo what (co) – i co bardzo ważne:
w takich pytaniach NIE używamy operatorów typu do, does, did.
Szyk zdania pozostaje taki sam, jak w zdaniu oznajmującym – tylko zamiast podmiotu pojawia się zaimek pytający.
Porównaj:
Anna wrote this book. Anna napisała tę książkę.
→ Who wrote this book? Kto napisał tę książkę?
Something happened here. Coś się tu wydarzyło.
→ What happened here? Co się tu wydarzyło?
Monica drives that car. Monika jeździ tamtym samochodem.
→ Who drives that car? Kto jeździ tamtym samochodem?
Zwróć uwagę, że w żadnym z tych pytań nie pojawia się do, does ani did. To dlatego, że pytamy o podmiot, a nie o dopełnienie.
Pytania o dopełnienie zadajemy wtedy, gdy wiemy, kto wykonał czynność, ale chcemy się dowiedzieć, na kim lub na czym ta czynność była wykonana – czyli co było dopełnieniem.
W przeciwieństwie do pytań o podmiot, te pytania wymagają operatora: do, does, did (w zależności od czasu gramatycznego) oraz zmiany szyku – tak jak w standardowych pytaniach w angielskim.
Zaczynają się zazwyczaj od zaimka pytającego:
Przykłady:
Anna made a cake. Ania upiekła ciasto.
→ What did Anna make? Co Ania upiekła?
I saw someone at the station. Widziałem kogoś na stacji.
→ Who did you see? Kogo widziałeś?
W każdym z tych przykładów widzimy operator (did, does) oraz klasyczny szyk pytania:
[pytajnik] + [operator] + [podmiot] + [czasownik główny]
Poniżej znajdziesz przykłady, które pomogą ci poczuć różnicę w praktyce. Na przykładzie najważniejszych czasów angielskich.
Present Simple
Sarah cleans the kitchen.
Subject question: Who cleans the kitchen? Kto sprząta kuchnię?
Object question: What does Sarah clean? Co Sarah sprząta?
Past Simple
John broke the vase.
Subject question: Who broke the vase?Kto stłukł wazon?
Object question: What did John break? Co John stłukł?
Present Continuous
They are watching a movie.
Subject question: Who is watching a movie? Kto ogląda film?
Object question: What are they watching? Co oni oglądają?
Past Continuous
Anna was reading a book.
Subject question: Who was reading a book? Kto czytał książkę?
Object question: What was Anna reading? Co Anna czytała?
Present Perfect
Tom has fixed the sink.
Subject question: Who has fixed the sink? Kto naprawił zlew?
Object question: What has Tom fixed? Co Tom naprawił?
Past Perfect
They had finished the project.
Subject question: Who had finished the project? Kto ukończył projekt?
Object question: What had they finished? Co oni ukończyli?
Future Simple
Lisa will buy a new phone.
Subject question: Who will buy a new phone? Kto kupi nowy telefon?
Object question: What will Lisa buy? Co Lisa kupi?
Future Continuous
Mark will be driving to work.
Subject question: Who will be driving to work? Kto będzie jechał do pracy?
Object question: Where will Mark be driving? Dokąd Mark będzie jechał?
Future Perfect
She will have written the report.
Subject question: Who will have written the report? Kto napisze raport?
Object question: What will she have written?Co ona napisze?
Modal verbs (can, should, must, etc.)
You can open the window.
Subject question: Who can open the window? Kto może otworzyć okno?
Object question: What can you open? Co możesz otworzyć?
Wnioski? W każdej z tych struktur widać, że:
W języku angielskim sposób zadania pytania zależy od tego, czy pytamy o osobę wykonującą czynność (podmiot), czy o to, na co czynność była skierowana (dopełnienie).
Różnicy tej nie widać w tłumaczeniu, ale w angielskim ma zasadnicze znaczenie dla gramatyki i poprawnej komunikacji, a o nią przecież powinniśmy dbać.