Oh, mon chéri, life in the world of haute couture is so… intense, yet full of glamour! Last night, I was at a soirée in one of the most chic apartments in Paris. Everyone was there – from the directors of maison de mode to artists from the most avant-garde cabaret you could imagine.
My mise en scène for the occasion? An absolute must-have: a dress by Dior with a daring décolleté, paired with a delicate foulard. Every detail was meticulously curated, with just the right touch of nonchalant elegance. Naturally, my maquillage was au naturel, but with an emphasis on the eyes – I always go for that effet dramatique.
Czyż nie jest to wspaniałe połączenie angielskiego z francuskim? Tłumaczenie monologu znajdziecie na końcu. Tymczasem, zajmijmy się zapożyczeniami z języka francuskiego.
Zapożyczenia z francuskiego
Każdy język obcy to specyficzny ekosystem, który oparty jest na kulturze, historii, tradycjach, jak również na kontaktach międzynarodowych, takich jak handel, migracje, wpływy polityczne, naukowe czy kulturalne. Przenikanie się języków obfituje w zapożyczenia językowe (ang. borrowings), które są adaptowane do reguł fonetycznych, morfologicznych i składniowych, choć czasami pozostają w swojej oryginalnej formie (zapożyczenia właściwe). Wpływ francuskiego na angielski sięga czasów podboju Normandii w 1066 roku, kiedy to Wilhelm Zdobywca wprowadził francuski jako język dworu, administracji i prawa w Anglii. W konsekwencji angielski wzbogacił się o tysiące słów i wyrażeń, które z czasem stały się integralną częścią tego języka. Przyjrzyjmy się bliżej najciekawszym przykładom, a także roli, jaką odgrywał francuski w historii angielskiego.
Słowo zapożyczone z języka francuskiego
Współczesny angielski zawdzięcza francuskiemu wiele codziennych słów. Część z nich na pewno znacie. Oto kilka przykładów, które są efektem "przyjaźni" angielsko francuskiej.
Restaurant – z francuskiego “restaurer” - “odnawiać”. Pierwsze restauracje w Europie pojawiły się we Francji w XVIII wieku.
Entrepreneur – słowo używane do opisania osoby podejmującej ryzyko w biznesie. W dosłownym tłumaczeniu oznacza “tego, kto podejmuje się czegoś”.
Ballet – termin związany z tańcem klasycznym, wywodzący się z francuskiego “bal”, czyli taniec.
Cuisine – oznacza kuchnię w sensie sztuki gotowania, ale także styl kulinarny. Francja była prekursorem wśród krajów, jeśli chodzi o kulinarną doskonałość.
Bouquet – nie tylko wiązanka kwiatów, ale także subtelny zapach wina.
Elegancja i precyzja francuskich terminów
Słowa zapożyczone z języka francuskiego często kojarzą się z elegancją i precyzją. To dlatego, że w epoce normandzkiej francuski był językiem arystokracji i intelektualistów. Warto zwrócić uwagę na niektóre kategorie słów, które odzwierciedlają wpływ francuskiego na angielski:
Polityka, administracja i prawo:
Government – od francuskiego “gouverner” (rządzić).
Justice – pochodzi od “justice” (sprawiedliwość).
Court – od francuskiego “cour” (dwór, sąd).
Passport – pierwotnie oznaczał dokument umożliwiający przekraczanie portów.
Revenue – dochód, pierwotnie odnosiło się do królewskich podatków we Francji.
Gastronomia:
Menu – lista dań w restauracji.
Apéritif – aperitif, napój podawany przed posiłkiem.
Chef – główny kucharz.
À la carte – wybieranie pojedynczych dań z menu, zamiast zestawu.
Bon appétit – wyrażenie życzące smacznego.
Brioche – delikatne pieczywo o maślanym smaku, często podawane na śniadanie.
Crêpe – cienkie naleśniki serwowane z różnorodnymi dodatkami.
Soufflé – lekkie i puszyste danie, zarówno w wersji słodkiej, jak i wytrawnej.
Croissant – słynne francuskie pieczywo w kształcie półksiężyca, symbol elegancji francuskiej kuchni.
Moda i kultura:
Avant-garde – awangarda, nowatorski ruch w sztuce.
Silhouette – kontur lub zarys postaci, nazwane na cześć Etienne’a de Silhouette, ministra finansów Francji w XVIII wieku.
Haute couture – oznacza “wysoką modę” i jest synonimem ekskluzywnych projektów odzieżowych.
Prêt-à-porter – moda gotowa do noszenia, w przeciwieństwie do haute couture.
Chic – oznacza elegancję i wyczucie stylu.
Boutique – mały, ekskluzywny sklep oferujący unikatowe produkty.
Lingerie – elegancka bielizna damska, z definicji subtelna i luksusowa.
Genre – kategoria artystyczna, szczególnie używana w literaturze, filmie i muzyce.
Encore – wezwanie publiczności na dodatkowy występ.
Collage – technika artystyczna łącząca różne materiały w jedyną kompozycję.
Słowa zapożyczone z francuskiego
Pamiętajmy, że przez wieki francuski był językiem elit w Europie zatem, chcąc nie chcąc wpłynęło to na zapożyczenia. Co więcej, francuzi byli mistrzami w kuchni, modzie i sztuce, toteż ich język dostarczał egzotycznie brzmiących słów w tych dziedzinach. Efekt? Wiele zapożyczeń brzmi elegancko lub wyrafinowanie, co zawsze przyciąga uwagę rozmówców.
Rendezvous – spotkanie, zazwyczaj romantyczne.
Fiancé/Fiancée – narzeczony lub narzeczona.
Élite – określenie grupy wyróżniającej się społecznie lub zawodowo.
Façade – fasada budynku, ale też metaforyczne określenie pozoru.
Prestige – słowo oznaczające uznanie i poważanie.
Coup d'état – przewrót państwowy.
Savoir-vivre – "wiedza o życiu", znajomość dobrych manier, etykiety i umiejętności zachowania się w różnych sytuacjach społecznych.
Joie de vivre – radość życia.
Faux pas – gafa, nietakt.
Déjà vu – uczucie, że coś już się wydarzyło.
Coup d'état – gwałtowna zmiana rządów, często w wyniku przewrotu wojskowego.
Joie de vivre – radość życia, umiejętność cieszenia się każdą chwilą.
Savoir-faire – umiejętność radzenia sobie w trudnych sytuacjach.
Carte blanche – pełna swoboda działania.
Faux pas – nietakt, popełnienie gafy w towarzystwie.
Crème de la crème – najlepszy z najlepszych, śmietanka towarzyska.
Dlaczego francuzi nie lubią angielskiego?
Omawiając zapożyczenia i wpływ języka francuskiego. na angielski trzeba koniecznie poruszyć kwestię sympatii, a raczej jej braku, względem języka angielskiego. Przekonałem się o tym na własnej skórze, próbując rozmawiać po angielsku na Champs-Élysées" [ʃɑ̃.ze.li.ze] - (Pola Elizejskie). Niechęć Francuzów do angielskiego ma swoje historyczne podłoże. Francja i Anglia rywalizowały ze sobą przez wieki, od wojny stuletniej po kolonializm. Te wydarzenia zbudowały poczucie silnej rywalizacji narodowej. Co więcej, za czasów Napoleona i supremacji kulturowej Francja XIX wieku była potęgą kulturalną, a język francuski dominował w dyplomacji i nauce. Wyparcie go przez angielski na arenie międzynarodowej było postrzegane jako utrata wpływów. Francuzi są mocno przywiązani do swojego języka, są dumnie i uważają go za kluczowy element swojej kultury oraz dziedzictwa. W 1994 roku Francja przyjęła ustawę Toubon, która zobowiązuje do używania francuskiego w oficjalnych dokumentach, reklamach i przestrzeni publicznej. Jest to reakcja na zalew anglicyzmów.
Angielski francuski
Francuska niechęć do anglicyzmów wynika z historycznej rywalizacji, silnego przywiązania do języka francuskiego jako fundamentu tożsamości narodowej oraz obawy przed utratą wpływów kulturowych i językowych. Jest to także wyraz sprzeciwu wobec globalizacji, która zdaniem wielu Francuzów zagraża ich unikalnemu dziedzictwu. Współczesne próby ochrony francuskiego są zarówno praktyczne, jak i symboliczne, mają na celu zachowanie kulturowej odrębności.
Podsumowanie. Tłumaczenie monologu, plus wyjaśnienie zapożyczeń
Skoro zaczęliśmy inaczej, tak też skończmy. Niech poniższy akapit posłuży jako godne podsumowanie omawianego tematu
Och, mon chéri, życie w świecie haute couture jest takie... intensywne, ale zarazem pełne glamour! Wczoraj wieczorem byłam na soirée w jednym z najbardziej chic apartamentów w Paryżu. Było tam dosłownie tout le monde – od dyrektorów maison de mode po artystów z najbardziej awangardowego cabaret, jakiego możesz sobie wyobrazić.
Moja mise en scène na tę okazję? Absolutne must-have: sukienka od Diora, z wyraźnym décolleté, plus delikatny foulard. Wszystko idealnie dopracowane, z odrobiną nonchalant elegancji. Naturalnie, mój maquillage był au naturel, ale z akcentem na oczy – zawsze wybieram effet dramatique.
Mon chéri
„Mój drogi” (do mężczyzny; w wersji żeńskiej byłoby ma chérie). Wyrażenie używane w czułych zwrotach do bliskich osób.
Haute couture
Luksusowa moda, ręcznie szyte ubrania od najlepszych projektantów. Odnosi się do najbardziej prestiżowych kolekcji mody, np. Dior, Chanel.
Glamour
Elegancja, blask, czar. Oznacza coś pełnego splendoru i uroku.
Soirée
Wieczorne spotkanie towarzyskie. Zazwyczaj formalna lub elegancka impreza.
Chic
Szykowny, elegancki. Określenie kogoś lub czegoś, co jest stylowe i pełne klasy.
Tout le monde
„Cały świat” lub „wszyscy”. Odnosi się do obecności wszystkich ważnych osób.
Maison de mode
„Dom mody”. Odnosi się do luksusowych marek modowych, np. Yves Saint Laurent.
Mise en scène
Dosłownie „inscenizacja” lub „aranżacja”. W kontekście stroju lub stylizacji oznacza staranne przygotowanie wyglądu.
Must-have
Rzecz absolutnie niezbędna, którą trzeba mieć. Pojęcie przejęte z mody i stylu życia, wyrażające konieczność posiadania czegoś.
Décolleté
Dekolt, szczególnie głęboki lub wycięty.
Foulard
Lekki szal lub chusta. Często elegancki dodatek do stroju.
Nonchalant
Niedbały w sposób elegancki, zrelaksowany. Styl pozornie niewymuszony, a jednak dopracowany.
Maquillage
Makijaż.
Au naturel
W naturalnym stylu, bez przesadnej ingerencji. W modzie lub makijażu oznacza subtelność i naturalność.
Effet dramatique
„Efekt dramatyczny”. Określenie intensywnego, wyrazistego stylu, np. w makijażu lub modzie.